Nasza Biblioteka zajęła II miejsce w ogólnopolskim konkursie „Regionalizm-Specjalność Bibliotek” organizowanym przez Poradnik Bibliotekarza.
Jest nam niezmiernie miło, że nasze działania regionalne zostały docenione. Składają się na nie standardowe prace merytoryczne, jak gromadzenie zbiorów zwartych i ciągłych, prowadzenie Bibliografii miasta Zabrza, czy zbieranie lokalnych materiałów w zbiorze dokumentów życia społecznego. Wszystkie te prace i usługi kumulują się w Wypożyczalni Popularnonaukowej przy ul. Wyzwolenia 4, gdzie utworzyliśmy Pracownię Regionalną.
Nasza aktywność regionalna ma również wiele innych przejawów. Jedną z istotniejszych, mającą już wieloletnią tradycję, jest działalność wydawnicza, której głównym projektem jest opracowywana od dziesięciu lat seria Dzielnice Zabrza.
Każda tom posiada taki sam układ. Zaczyna się od krótkiej historii dzielnicy, podkreślającej jej odrębność. Następnie omawiane są dwie instytucje bez których nie można mówić o wspólnocie lokalnej – kościół oraz szkoła. To one bowiem nadają jej indywidualny charakter. Najważniejszą częścią jest rozdział zatytułowany Życiorysami pisane, w której głos oddajemy samym mieszkańcom, opowiadającym o swoich rodzinach, losach, przedstawiając w ten sposób prywatną historię dzielnicy. Całość zamyka Spacer po dzielnicy, który opowiada, na ile to tylko możliwe, o materialnych śladach, zarówno tych zachowanych, jak i już nie istniejących, które mają wpływ na charakter dzielnicy.
Książką łączącą nasze działania regionalne z zaprezentowaniem szerokiego obrazu życia kulturalnego miasta oraz historii Biblioteki jest natomiast wydana w 2020 r. publikacja jubileuszowa Obecność słowa w Zabrzu. Całość została podzielona na dwie części. Pierwsza to obraz historii naszej instytucji. Są tu wspomnienia pracowników, które pokazują jak bardzo się zmienialiśmy przez lata jako biblioteka i jak ważne było i jest to dla nich miejsce. Można też znaleźć artykuły przekrojowe o naszych działaniach w tym również regionalnych. Druga część to próba opisu w przekroju życia kulturalnego miasta. Znajdziemy tu obszerny artykuł o zabrzańskich pisarzach, wykazy ludzi pióra związanych z miastem i tych, którzy gościli tu prezentując swoją twórczość. Przeczytamy też o interesujących konferencjach humanistyczno-literackich, a także szkice o znanych pisarzach stąd się wywodzących: Stanisławie Bieniaszu, Horście Eckercie (Janoschu), Florianie Śmieji. Taką swoistą wisienką na torcie jest próba odkrycia dla szerszego grona odbiorców zapomnianego dziś pisarza Romana M. Frenkla, który w Zabrzu znalazł swój drugi dom jako repatriant ze Lwowa.
Jedną z propozycji, już spoza działalności edytorskiej, o której warto wspomnieć, jest skierowany przede wszystkim do najmłodszych odbiorców projekt „Zabrze jak z bajki”, którego motywem przewodnim były legendy i baśnie śląskie – często już zapomniane, a będące uniwersalnym nośnikiem dziedzictwa kulturowego regionu. W ramach projektu odbyły się spotkania z autorami zbiorów baśni śląskich: Waldemarem Cichoniem, Bernardem Szczechem i Małgorzatą Zalewską-Zemłą.
Przy pogłębianiu lokalnej tożsamości nie zapominamy też o osobach dorosłych. Ważne miejsce zajmują spotkania z postaciami, które pochodząc z ich rodzinnego miasta zaistniały w szerokim świecie, m. in: Michałem Rosą, Florianem Śmieją, Romanem Nowotarskim, Markiem Harnym, Stanisławem Bieniaszem i wieloma innymi.
Nie mniej istotna jest współpraca biblioteki z innymi lokalnymi instytucjami, czy towarzystwami, które również starają się zachowywać i przekazywać wiedzę o regionie, a zwłaszcza o jego lokalnej części. Dzięki temu docieramy do szerszego grona wychodząc mu naprzeciw. W przypadku młodego odbiorcy mówimy tu np. o Ognisku Pracy Pozaszkolnej nr 4, z którym współpracowaliśmy np. przy projekcie „Przeszłość industrialna Zabrza w reportażu młodzieżowym. Mała ojczyzna w perspektywie europejskiej” którego motywem przewodnim były reportaże młodzieży o odchodzących w przeszłość zabytkach poprzemysłowych, a prezentacje prac w ramach rysunkowego konkursu „Karykatura Ślązaka” są już stałym punktem w kalendarium. Nie można także zapomnieć o zorganizowanej przez Bibliotekę konferencji poświęconej Zofii Kossak-Szczuckiej, z którą była powiązana przygotowana wystawa naszych zbiorów, a miejscem spotkania było Muzeum Górnictwa Węglowego. Jak i o współpracy z katowickim oddziałem IPN dzięki której wiele osób, zwłaszcza młodzieży mogło poznać te mniej znane, a często przez lata nawet ukrywane karty śląskiej historii. Ważnym partnerem jest też dla nas Grupa 18 Obsydian.
Wymieniać tak można by jeszcze długo, gdyż właściwie wszystko co robimy staramy się osadzać jeśli nawet nie w tradycji, to chociaż w ważnych lokalnie miejscach, jak np. Zabytkowej KWK Guido, Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza, Parku Techniki Wojskowej czy na stadionie Górnika Zabrze.
Jedną z ostatnich naszych ofert z 2020 r., która wzbudziła ogromne zainteresowanie, był cykl odczytów śląskich znawców sztuki Irmy Koziny, Jacka Kubika, Tomasza Wagnera z serii „Sztuka w zasięgu ręki”, w czasie których przybliżali świat regionalnej architektury i designu.
Na zakończenie chcielibyśmy pogratulować pozostałym laureatom, szczególnie Bibliotece Publicznej im. Heliodora Święcickiego w Śremie za zajęcie I miejsca oraz Miejskiej Bibliotece Publicznej w Chrzanowie, która uplasowała się na III miejscu.
