18 marca mija 50 lat od śmierci Jerzego Fusieckiego – założyciela biblioteki i naszego patrona. Z tej okazji postanowiliśmy przybliżyć tę ważną dla zabrzańskiego czytelnictwa osobę.
Urodził się 6 października 1903 r. Swoje dorosłe życie początkowo związał z Krakowem, gdzie zrodziły się jego trzy pasje, którym pozostał wierny do końca: ekslibrisy, bibliofilstwo i bibliotekarstwo. Z pewnością wpływ na to miało poznawanie zagadnień pod okiem takich znawców jak Józef Kallenbach czy Kazimierz Witkiewicz.
Exlibrisy, znaki własnościowe książek, były z pewnością jego największą pasją. W środowisku ekslibristów uchodził wręcz za jednego z ekspertów. Posiadał ogromny, bo liczący ponad 10 000 sztuk, zbiór ekslibrisów polskich, dotyczących Polski oraz wykonanych przez polskich grafików, ale z przeznaczeniem do księgozbiorów zagranicznych. Miał również kilka ekslibrisów przygotowanych specjalnie dla jego księgozbioru, a autorami ich byli m. in.: Jan Marcin Szancer i Marek Brudnicki. Jego zbiory ekslibrisów zostały zaprezentowane na dwóch indywidualnych wystawach: w Bytomiu (1947 r.) i Katowicach (1959 r.), gdzie pokazano 600 eksponatów. Brał także udział w 1964 r. w X Międzynarodowym Kongresie Ekslibrisu w Krakowie i otrzymał z tej okazji pamiątkową odznakę, wydaną z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jak czytamy w jednym z artykułów: „Oglądanie zebranych skarbów, porządkowanie kolekcji i korespondencja z innymi zbieraczami z Polski i zagranicy – to dla pana Fusieckiego najmilsza rozrywka po pracy”.
Zainteresowania bibliofilskie rozwinął gromadząc publikacje z zakresu historii sztuki, druki bibliofilskie, monografie polskich miast, oraz przewodniki krajoznawcze. W jego zbiorach było także szereg pozycji dotyczących ekslibrisów.
Niestety wszystkie zgromadzone przez niego zbiory książek i ekslibrisów, po jego śmierci, uległy rozproszeniu.
Trzeci krąg jego życia stanowiło bibliotekarstwo. Pierwsze kroki stawiał w Krakowie, pracując w Bibliotece Czartoryskich i Bibliotece Muzeum Przemysłowego. We wrześniu 1966 r. jako nestor bibliotekarstwa śląskiego był delegatem na obradujący w Warszawie Kongres Kultury Polskiej.
Jego największą pracą bibliotekarską było zorganizowanie od podstaw Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzu, której został pierwszym dyrektorem. W 1945 r. przyjechał do Zabrza i zgłosił się, jak to wówczas mówiono, „do pionierskiej pracy na Ziemiach Odzyskanych w budowaniu polskiej kultury” i już 15 listopada 1945 r. doprowadził do uroczystego otwarcia zabrzańskiej Biblioteki. To właśnie dzięki przede wszystkim jego zaangażowaniu, zabrzańska książnica zaledwie w ciągu kilku lat objęła swoją siecią całość miasta. Kiedy odchodził na emeryturę w 1970 r. Biblioteka miała 17 filii i księgozbiór liczący 240 tys. woluminów, z którego korzystało 23 tys. czytelników, wypożyczając rocznie 50 tys. tomów.
W 1985 r. Miejska Rada Narodowa w Zabrzu „dając wyraz uznania pracy kilku już pokoleń bibliotekarzy, którzy 40 lat upowszechniają czytelnictwo…” nadała Bibliotece imię Jerzego Fusieckiego „krakowianina, który poświęcił pasje swego życia naszemu miastu i spoczął w jego ziemi”.
Był też wielkim społecznikiem udzielającym się w wielu organizacjach, jak Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Koło Miłośników Ekslibrisu w Katowicach i innych.
Mieszkańcom był znany przede wszystkim jako wieloletni gospodarz Zabrzańskiego Września (obecnie Skarbnikowe Gody), biorąc udział w tradycyjnym korowodzie ulicami miasta w szlacheckim kontuszu i trzymając symboliczny klucz do miasta.
Za swoją działalność otrzymał szereg nagród i wyróżnień w tym m.in. w 1955 r. odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi, w 1960 r. Złotym Krzyżem Zasługi, w 1968 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Posiadał też Medal 10-lecia Polski Ludowej, złotą odznakę Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego, odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, oraz medal i tytuł Zasłużony dla Miasta Zabrza.
Zmarł w Zabrzu 18 marca 1975 r. Został pochowany na cmentarzu parafii św. Anny przy ul. Czołgistów.
Bibliografia:
1. C.K.: Ekslibris śląski. Poglądy, 1964, nr 11, s. 17.
2. Fazan M.: Jerzy Fusiecki. W: Ludzie 35-lecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickiego. Pod red. H. Rechowicza, 1979. S. 66-71.
3. Fusiecki J.: Wystawa exlibrisów polskich ze zbiorów Jerzego Fusieckiego (maj-czerwiec 1959 r.). Biuletyn Biblioteki Śląskiej, 1959, nr 2/3, s. 73-75.
4. Morcinek H.: Patron naszej biblioteki (Jerzy Fusiecki). Kwartalnik Metodyczny, 1987, nr 1-2, s. 30-32.
5. Szyndler B.: O ekslibrisach na Śląsku od XVI do XX wieku (Część IV). Pomagamy Sobie w Pracy, 1970, nr 4, s. 54-57.
6. Wojciechowski M. J.: Bibliofil i żołnierz. W: Kroniki Miasta Zabrza. Przew. koleg. redakc. W. Ławicki, 1977, nr 10, s. 204-206.
